Category Archives: essential oils

To ingest or not to ingest?

Over het innemen van essentiële oliën en meer

Onlangs kwam ik online in een discussie terecht over het -onverdund- innemen van essentiële oliën. Dit prompte me om deze blogpost te maken.

Ik hoor steeds vaker verhalen van mensen die essentiële oliën innemen, rechtstreeks op de huid aanbrengen, of onverdund in het badwater doen. En ik hoor of lees ook dat mensen hoofdpijn krijgen, de huid geirriteerd aanvoelt, zich emotioneel, labiel voelen of dat hun baby’tje alleen maar aan het huilen is na het aanbrengen van de essentiële olie. Wanneer ik vraag of ze deze adviezen van een aromatherapeut hebben gekregen, is vaak het antwoord ontkennend. Het is de verkoper die actief aanbeveelt om oliën onverdund in te nemen en onverdund op de huid aan te brengen. De oliën zijn ‘zo puur’ dat het veilig is.

Ik schrik hiervan.

aromatherapie-google-form

Een aantal dingen leer je als je een aromatherapie-opleiding doet:

  1. één milliliter essentiële olie staat gelijk aan 0,5 tot wel 6 kilo bloemblaadjes/takken/wortels van de betreffende plant. Met andere woorden, essentiële oliën zijn zéér geconcentreerd: 1 druppel basilicum olie heeft veel meer actieve bestanddelen dan 1 heel basilicumplantje.
  2. het overgrote merendeel van essentiële oliën zijn in meerdere of mindere mate irriterend voor huid en slijmvliezen: dit is inherent aan een essentiële olie, dat heeft niets te maken met puurheid (al zal een onzuivere olie meer irriterend zijn). Daarbij zijn bepaalde oliën fototoxisch: onder invloed van licht treedt een (grote) irritatie van de huid op: als je deze oliën (onverdund) op je huid hebt gedaan moet je tot 12 uur erna niet in de zon komen. Verder kan iemand met (aanleg tot) eczeem of een allergie, heel gevoelig reageren op een essentiële olie.
  3. een essentiële olie lost niet op in water: om essentiële oliën op de huid aan te brengen, in het bad te doen of in te nemen, heb je een emulgator of drager nodig. Als je dat niet doet, kan het irriterend vermogen van de olie vergroot worden: als je in bad bijvoorbeeld pepermuntolie doet zonder het eerst opgelost te hebben, heb je grote kans dat je huid gaat reageren. Emulgatoren zijn onder andere: zout, suiker, honing, plantaardige vette olie of neutrale shampoo.
  4. essentiële oliën werken op de psyche, de emoties en ze werken fysiek. Er zijn oliën die toxisch (giftig) zijn, er zijn oliën die de menstruatie op gang kunnen brengen, sommige oliën kunnen niet gebruikt worden als mensen epilepsie of bijvoorbeeld astma hebben. Iemand die psychisch (zeer) onstabiel is (psychotisch, bipolair) kan sterk reageren op essentiële oliën. Ik heb voordat ik me echt ging verdiepen in essentiële oliën met vallen en opstaan geleerd dat ik in mijn enthousiasme over de ‘goede’ werking van oliën soms de plank volledig mis kon slaan. Zo had de vriend van een vriendin van mij een heftige verkoudheid. Ik gaf haar mijn flesje eucalyptus mee & zei dat hij ‘een paar’ druppels op een zakdoek kon madonna-lily-bushdoen en onder z’n kussen kon leggen. ’s Nachts kon de vriend niet slapen omdat zijn neus zo geblokkeerd was. Hij heeft het flesje eucalyptus gepakt en ‘een flink aantal’ druppels op z’n hoofdkussen gedaan. Even later kreeg hij een astma-aanval (ik wist niet dat hij astmatisch was – hij had ook in geen jaren meer een aanval gehad). Het heeft me geleerd: altijd te vragen naar allergiën en medische achtergrond, om dosering nauwkeurig te omschrijven, om geen mondeling advies te geven en zeker niet via een ander persoon.
  5. oliën worden door de huid opgenomen, de vluchtige bestanddelen komen via de neus naar binnen en oliën komen in de bloedbaan terecht door ze in te nemen. Innemen werkt het sterkst, en is niet omkeerbaar (daarentegen kun je olie van je huid afwassen of de bron van de inhalatie wegnemen). Een eventuele averechtse reactie kan als de olie eenmaal ingenomen is, niet gestopt worden.
  6. het innemen van essentiële oliën wordt aangeraden alleen te doen onder leiding van een deskundig iemand: in Frankrijk bijvoorbeeld moet een therapeutisch werkend aromatherapeut ook arts zijn. Alleen biologische, 100% pure oliën kunnen gebruikt worden voor inname (over pure oliën: zie punt 10).
  7. baby’s, kinderen, zwangeren, ouderen, zieken reageren veel gevoeliger op essentiële oliën dan een ‘standaard’ volwassene.
  8. essentiële oliën kunnen accumuleren in het lichaam: essentiële oliën hopen zich op omdat niet alle actieve bestanddelen (voldoende) worden afgebroken door het lichaam. Hierdoor kan bijvoorbeeld een overgevoeligheid voor essentiële oliën ontstaan. Organen kunnen (negatief) beïnvloed worden in hun werking. Een vergelijking: paracetamol wordt door de meeste mensen zonder erbij al te veel bij na te denken ingenomen tegen pijn. Toch kan paracetamol behoorlijk schadelijk kan zijn voor het systeem (bij inname van een te hogere dosis voor een te lange tijd). Zo is het ook bij essentiële oliën: ze worden makkelijk toegepast en kunnen over het algemeen geen kwaad, maar bij verkeerde en/of een te langdurige dosering, of overgevoeligheid voor (een bestanddeel in) een olie, kunnen ze ook een averechts of zelfs schadelijk effect hebben.
  9. essentiële oliën kunnen een wisselwerking hebben met en/of een verstorend effect hebben  op medicijnen.
  10. de samenstelling van een essentiële olie op moleculair niveau (en daarmee de uitwerking ervan) kan veranderen van de ene oogst op de andere: die hangt namelijk af van onder andere de hoeveelheid regen die er is gevallen in de groeiperiode, hoeveel zonlicht de plant heeft gehad, hoeveel en welke soort bemesting. De lavendel van het ene jaar zal anders zijn dan de oogst van een ander jaar, net zoals bij wijnen. Er kunnen derhalve geen standaarden voor pure essentiële oliën  ontworpen worden. Een olie waarvan gezegd wordt dat die gestandardiseerd is, is bewerkt. Een bewerkte olie kan nog steeds 100% natuurzuiver zijn (er kunnen geïsoleerde moleculen, gewonnen uit dezelfde of andere planten, toegevoegd worden of verwijderd worden van een olie om zo een ‘standaard’ te bereiken).  Een bewerkte olie heeft niet dezelfde werking als een pure, onbewerkte olie. Het is uitermate moeilijk om te weten of een essentiële olie 100% puur is (er kan heel makkelijk gesjoemeld worden). Zaken waar je op kunt letten: is de producent van de grondstof bekend, is bekend uit welke oogst een olie afkomstig is, waar is de olie gedistilleerd, wordt de olie gecontroleerd en (biologisch) gecertificeerd door een organisatie anders dan het verkopende bedrijf, is er een chromatogram van de olie (al hoeft de zuiverheid daarmee nog niet aangetoond te zijn), et cetera.

Kortom, essentiële oliën kunnen eigenlijk beschouwd worden als gene
esmiddelen: krachtige middelen om het lichaam (te helpen) te genezen.

lightpinkroseIk neem oliën overigens -sporadisch- zelf wel in: ik weet welke oliën ik vooral niet moet innemen, ik onderzoek de oliën die ik in wil nemen, en ik weet waar ik op moet letten voor wat betreft bijwerkingen. Bovendien neem ik ze alleen voor korte tijd in. De acute toxiciteit is vrij klein en alleen bij bepaalde essentiële oliën. MAAR ik raad ánderen nooit aan oliën in te nemen: als ze me er naar vragen, raad ik ze aan een therapeut te vinden die veel ervaring heeft met het innemen van oliën. Als ze toch zelf willen experimenteren, vertel ik ze zelf goed onderzoek te doen en dat wanneer ze zich er niet goed bij voelen, onmiddelijk moeten stoppen.

Waarom ik het verontrustend vind dat er steeds meer mensen zijn die oliën innemen of onverdund op de huid aanbrengen is vanwege het volgende. Wanneer mensen niet hun eigen literatuur onderzoek doen, of goed geïnformeerd worden door een aromatherapeut, maar afgaan op een verkoper die zegt ‘de oliën van ons bedrijf zijn 100% zuiver en zijn veilig om ingenomen te worden’, dan is er mijns inziens een omgeving geschapen waarin mensen kunnen denken dat elke olie altijd en door iedereen ingenomen kan worden.

Het is waar dat citroen olie zonder emulgator met water ingenomen kan worden. Maar weten de mensen die dit doen op aanraden van de verkoper, dat citroen olie (sterk) ontgiftend werkt? En of dat in hun specifieke geval aan te raden is (zonder dat iemand mee kijkt met het ontgiftingsproces)? En weten deze mensen bijvoorbeeld dat essentiële olie van kaneel (bast) níet zonder een hulpstof/emulgator ingenomen kan worden? En dat deze olie de werking van bloedplaatjes verstoort? En niet bij kinderen gebruikt kan worden? Wordt deze mensen verteld dat een populaire olie als pepermunt absoluut niet voor baby’s gebruikt kan worden? Het hoge gehalte eugenol kan bij baby’s / jonge kinderen een ademstilstand teweegbrengen. En pepermunt moet niet onverdund gebruikt worden: de menthol erin kan aanleiding geven tot overgevoeligheid: dermatitis, plotselinge hitte, hoofdpijn. Wordt ze verteld dat salie bij borstvoedende vrouwen een no-go is? Wordt ze verteld te letten op reacties als hoofdpijn, overgeven, diarree, duizelingen, stuiptrekkingen, niezen, roodheid van de huid, depressie van het centraal zenuwstelsel, nierfalen etc.? Weten ze dat citrus oliën na een half jaar al niet meer op de huid gebruikt (of ingenomen) kan worden omdat deze oliën snel oxideren, waardoor het irriterend effect groter wordt?

Concluderend: ik ben van mening dat er te luchtig en te gemakkelijk wordt gedaan (door mensen en verkopende partijen gelijk) over de toepassing van essentiële oliën. Ook vind ik dat er weinig kennis is, in ieder geval bij de mensen die ik spreek, over wat een goede olie is, waar deze aan moet voldoen, en hoe deze juist gedoseerd kan worden (in geurlampje, in het een lichaams/massage-olie, in bad of om in te nemen).

Als je er (toch) over denkt een olie in te nemen (zonder het advies van een aromatherapeut), zou ik je de volgende vragen willen stellen zodat je in ieder geval voor jezelf tot een verantwoord gebruik kunt komen:

  • waarom wil je een olie innemen? is het voor iets waarvoor je anders een arts zou raadplegen: doe het dan in overleg met je (huis)arts. Is het voor een ‘lekker smaakje’ : gebruik daarvoor de ‘ruwe grondstof’, de eigenlijke plant/kruid/vrucht/bloem.
  • welke olie wil je innemen?
  • voor hoe lang wil je de olie innemen?
  • let je op welke veranderingen wanneer plaats vinden?
  • doe onderzoek naar de olie die je wilt innemen (ook bij onafhankelijke bronnen – niet alleen afgaan op de informatie van degene die de olie aan je heeft verkocht / van de producent)
  • wees matig met dosering: ‘less is more’ gaat zeker op bij essentiële oliën. Verdiep je in doseringen: die verschillen per essentiële olie!

‘Less is more’ gaat overigens ook op bij zoiets als venkelthee. Venkelthee heeft een kalmerende werking op buikkrampen. Echter, als je (als borstvoedende moeder) meer dan 3 koppen pure venkelthee per dag drinkt, heb je kans op een tegenovergestelde reactie, namelijk: buikkrampen bij je baby!

  • stop met het innemen van een olie/ het op de huid aanbrengen / inhaleren van een olie als je een ongewenste reactie hebt op de olie.
  • gebruik altijd een emulgator voor het innemen van essentiële oliën.
  • laat een baby, kind of zwangere of borstvoedende vrouw nooit essentiële oliën innemen.
  • Ook als je (ernstig of chronisch) ziek bent, epileptisch bent, of als je in het algemeen een zwakke gezondheid hebt of als je (hoog)bejaard bent: neem geen oliën in zonder het advies van een aromatherapeut / arts.
  • gebruik nooit een onopgeloste olie op je huid, behalve als je goed de eigenschappen en contra-indicaties voor de olie hebt onderzocht.
  • als je (in het verleden) astma hebt (gehad) weest voorzichtig met het inhaleren van (bepaalde) oliën.
  • gebruik nooit onverdunde essentiële oliën in het bad.
  • gebruik alleen biologische, 100% pure essentiële oliën waarvan de herkomst bekend is. Dat betekent dat idealiter de lokale producent van de olie bekend is, het traceerbaar is van welke oogst de olie gemaakt is, en dat de olie (biologisch) gecertificeerd is door een andere partij dan het bedrijf onder wiens naam de olie verkocht wordt.

 

Ik werk sinds 1999 met essentiële oliën en ik heb door de jaren heen verschillende scholingen gevolgd op het gebied van aromatherapie van gerenommeerde aromatherapeuten – waaronder een uitgebreide basiscursus en een verdiepende cursus over de chemische structuur van essentiële oliën. Ik blijf me daarbij verdiepen in de aromatherapie door standaardwerken hierover te bestuderen.

Referenties:

Essential Oil Safety, Robbert Tisserand, Rodney Young, (2nd edition 2014)

Aromecum, Drs. Harmen Rijpkema (5e druk juni 2009)

The Healing Intelligence of Essential Oils, the science of advanced aromatherapy, Kurt Schnaubelt Ph.D. (2011)

Aromatherapy in Midwifery Practice, Denise Tiran (2016)

Incorporating shiatsu into my pregnancy massage practice

Recently I went on a wonderful trip to Glasgow, to do a specialty traininIMG_1565g in Shiatsu for Pregnancy for Massage Therapists by the inspiring Lucy Trend. The course is designed by experienced shiatsu practitioner Suzanne Yates (check it out at www.wellmother.org/pregnancy-massage-courses).

Dogs enjoy shiatsu as well :-)
Dogs enjoy shiatsu as well 🙂

In the upcoming 4 months I’ll be incorporating the techniques into my normal massage practice; have found 4 pregnant mothers who are willing to be my ‘case studies’. Am feeling excited to try out a new routine!

Glasgow University
Glasgow University

Apart from enjoying the training, I loved Glasgow as well!!

Recently I received a beautiful feedback (and a 90% score) for my practical assignment: “Right from the start you established a trusting and gentle relationship with your client, introducing yourself and your background thoroughly which paved the way for good communication throughout the session. Your touch looks very sensitive, and your use of mother hand was exceptional, particularly I noticed this when you were massaging the back of her leg. You have some beautiful foundation skills, you chose from them appropriately to IMG_1599give just what was needed in this situation. You also chose new techniques that you learned from the course, the psoas stretch was particularly appropriate, and your hip rotations too. You seemed to f
ollow your intuition as you worked smoothly around the body, and you wove the new in with the old to make a nice flowing session from start to finish. Your energy work was very sensitive. Overall an excellent session of a very high standard, well done.”